Iedere maand stappen we aan boord bij één van de ligplaatshouders van onze haven. In juli 2015 was dat bij:

 20150714_165402

  Jan Wit en Paula de Ruiter uit Noordeinde, box 115

Deze maand een gesprek met Jan Wit, de bekende solozeiler die tot twee keer toe de wereld zeilend rondde vanuit Ketelhaven. Niet een ‘alledaags’ gesprek dus – en zeker niet compleet – maar we vinden dat Jan en Paula zeker niet mogen ontbreken in deze rubriek.

  • Hoe lang liggen jullie al in Ketelhaven?

Jan en Paula zijn één van de eerste ligplaatshouders van Ketelhaven; ze zijn ingeschreven sinds november 1973.

  • Met welk type schip varen jullie en zijn er bijzonderheden over te vertellen?

Hun schip is een platgat Kits, gebouwd bij Visscher – ‘de smid’ zoals Jan hem noemt – aan de Zande naar een ontwerp van Dick Koopmans, die ooit buurman was van Jan en Paula in Lelystad. Jan heeft deze 12 meter lange tweemaster laten bouwen met ervaringen van zijn vorige schip in gedachten. Hij had het plan hiermee lange reizen te maken en had een aantal wensen waarmee hij het schip comfortabel en veilig maakte voor zeereizen. De romp werd gebouwd in de Zande door Henk van Wijhe en Paula’s vader Piet de Ruiter, die zich na zijn leven als militair had laten omscholen tot lasser. Extra wensen als brede gangboorden, een verlengde kiel, opbouw achter de mast, etc. zijn daarin meegenomen. Nadat de romp klaar was is het schip naar de tuin van hun huis in Noordeinde getransporteerd. Daar heeft Jan in twee jaar tijd, samen met zijn zwager Bert Landman, de boot ingetimmerd. Toen was het tijd om de boot naar Elburg te brengen. Op een wagen volgde het transport naar de werf; onderweg werden de, toentertijd nog laag hangende elektriciteitskabels, met stokken omhoog geduwd …

In Elburg is het schip gestraald en geverfd en zijn met de hand 5 ton loden broodjes in de kiel gebracht. In 1983 ging het schip te water en zijn bij Huisman in Vollenhove de masten gezet.

  • Wat is de naam van het schip en waarom heet het zo?

De Kits heet ‘Bastaert van Campen’, naar een roman geschreven door een stadsarchivaris van de gemeente Kampen, Anton Fasel, over één van de eerste historische zeevaarders uit Kampen. Hierin werd een slag tussen Kamper en Zwolse schepen beschreven, die zich afspeelde nabij de ‘Koelucht’. Zo werd eerder het gebied rondom de Zande genoemd, de plek waar Jan de boot liet bouwen. Verder is de boot gebouwd naar ideeën van diverse mensen, een echte bastaard dus. Bovendien zijn Jan en Paula geboren Kampenaren.

Via de marifoon wordt in het buitenland de naam ‘bastard’ echter niet altijd goed begrepen …  in Lerwick noemt de havendienst de boot dan ook altijd de “van Campen”, om misverstanden te voorkomen.

  • Is dit jullie eerste schip?

Jan heeft al vroeg, als echte Kamper jongen, veel met bootjes gehad; het begon met een kano, daarna volgde een Korjaal waarop hij met een fokje en een gaffelzeil de IJssel bevoer. Daarna volgden een Jolletje en een Vrijheid, de V836. Al deze boten hadden een ligplaats in de Bovenhaven in Kampen. De ouders van Jan hadden een aantal jaren een Beulakermeerkruiser. Jan herinnert zich nog goed dat hij in 1948 vanuit Kampen naar Elburg voer over het IJsselmeer, toen er nog geen Ketelmeer en Flevoland bestonden. Nu niet meer voor te stellen …

In 1973 liet Jan zijn eerste Kits bouwen, naar een ontwerp van Gait Kroes. Dit schip was 9.65 m. en heeft hij eveneens zelf ingetimmerd met hulp van de oud-timmerman van Kroes, Berend Groen. Inmiddels had hij zeezeil-ervaring opgedaan op de Jupiter van Gait Kroes, waarmee hij samen met Henk Visscher, goede vriend en oud-havenmeester van Ketelhaven, reizen maakte naar Denemarken. Met deze eerste Bastaert van Campen maakten Jan en Paula al reizen naar o.a. Jan Mayen (ten noorden van IJsland!) en de Lofoten. Toen hadden ze 6 weken vakantie van school, maar de wens was om in die 6 weken nog iets grotere reizen te maken. Daarom kwam daarna de tweede Bastaert, hun huidige schip.

  • Wie is de bemanning en wat doen jullie in het dagelijks leven?

Jan (72) en Paula (63) zijn beiden in het onderwijs werkzaam geweest. Jan als gymdocent op een scholengemeenschap in Lelystad en Paula als docent tekenen en kunstgeschiedenis op het Calvijn lyceum (het latere Ichthus College) en de kunstacademie in Kampen.
Jan en Paula

 

Jan en Paula trouwden op 21 juni 1984 (kortste bruidsnacht)  in het stadhuis van Enkhuizen, op doorreis naar Spitsbergen (2 dagen tijdwinst wegens ondertrouw en trouwen), de 2e reis in het toen nog nieuwe schip. De foto rechts werd gemaakt op 21 juni 2015 in Ketelhaven, 31 jaar later.

  • Wat is het zeilgebied afgelopen jaar en waarheen gaat het komend jaar? En wat is jullie verste bestemming ooit geweest?

Jan en Paula zijn het afgelopen jaar naar de Azoren en de Shetlands gevaren; in ongeveer 14 dagen zijn ze naar de Azoren gezeild en van daaruit was de reis ook ongeveer zo lang naar de Shetlands, waar goede vrienden wonen. Vanaf 1974 doen ze iedere reis wel de Shetlands aan om hen te bezoeken. Sinds 1983 hebben ze zeker 13 keer Spitsbergen bezocht, wat in 16 dagen vanuit Den Oever of IJmuiden te bezeilen is. Alsof dit nog niet genoeg is, besloot Jan dat hij de wereld rond wilde zeilen; van juli 1991 tot maart 1992 heeft hij deze droom voor het eerst waargemaakt. Met slechts één stop in Tasmanië, waar Paula in haar kerstvakantie naar toe kwam vliegen. Na 3 weken hervatte hij de reis voor het tweede deel. Van juli 1995 tot maart 1996 heeft hij deze reis herhaald, maar toen non-stop! De eerste reis is gemaakt in 226 zeedagen en de tweede telde 265 zeedagen, doordat er vanaf de evenaar naar het noorden veel tegenwind was. In dat jaar vond in Nederland bijna de Elfstedentocht plaats en lag er boven Rusland een groot hogedrukgebied met veel tegenwind op de oceaan als gevolg.

dia-063

Wat eet je als je een half jaar of een jaar geen boodschappen kunt doen? Ach, aldus Jan die in alles bescheiden blijft, je kunt de boot héél vol stouwen als je er alleen huist: pasta, rijst, puree, blikjes met van alles, spek (in een sloop, waar na verloop van maanden wel wat schimmel op komt, maar wat je zó weg kunt snijden), worsten, eipoeder, gedroogde groentes en appeltjes, maar ook aardappels, uien, winterwortels en kolen kun je heel lang goed houden. Warm eten vond hij lekker en ook belangrijk en hij had voor zichzelf een 4-daags schema van rijst-pasta-puree-pannenkoeken met eveneens afwisseling in groentes en vlees. Een borreltje of wijntje gunde hij zichzelf iedere dag vóór het eten. Elke zondag waste en schoor hij zichzelf, waste kleding, dronk koffie (alléén op zondag) en las daarbij de zondagpost die Paula voor iedere (!!) zondag van tevoren had meegegeven.

Voldoende slapen vond hij belangrijk en regelmatig schaatsoefeningen doen om zijn beenspieren stevig te houden.

Drinkwater verzamelde hij in een grote emmer onder aan de giek die regen vanuit het grootzeil opving. Deze emmer was weer verbonden met slangen naar twee jerrycans in de kuip. Eigenlijk heeft hij in al die tijd nooit gebrek aan drinkwater gehad en kwam hij terug van zijn reis met dezelfde hoeveelheid water als waar hij mee begonnen was.

Contact met de rest van de wereld had hij uitsluitend door via de marifoon aan een voorbijvarend vrachtschip zijn posities door te geven. Hij had de afspraak met radio Scheveningen gemaakt dat men deze positie zou melden aan Paula, zodat zij wist waar hij zich bevond en op deze manier kon vernemen of alles goed was. Dit is tijdens de hele reis slechts 9 keer gelukt. En verder gooide Jan regelmatig flessenpost overboord, waar vanuit o.a. Australië, Costa Rica, Nieuw Zeeland en Ierland – soms jaren later – antwoord kwam. 

dia-077

Jan zeilde sowieso altijd zonder moderne apparatuur; hij maakte gebruik van ‘ouderwetse’ papieren kaarten en de sextant, kompas en sleeplog om zijn positie te bepalen. Maar de laatste jaren maakt hij met veel plezier gebruik van een GPS.

Achteraf gezien heeft Jan zich fysiek en mentaal nooit zo goed gevoeld als tijdens deze twee wereldreizen  Maar hij zegt daarbij dat een goede thuisbasis hierbij van het grootste belang is. Hij had dit nooit kunnen doen zonder de stimulans en steun van Paula. Ook de reizen erna was zij altijd zijn metgezel en hij prijst zich gelukkig met een echtgenote die het makkelijk 3 weken op zee uithoudt!!

Dit gesprek vindt plaats een paar dagen voordat Jan en Paula weer vertrekken voor een aantal weken, waarbij zeker de Shetlands worden aangedaan. 

(foto’s gemaakt in de Zuid Atlantische, ergens in januari 1996, na Kaap Hoorn, op thuisreis in de zuidoost passaat)

  • Nog dromen voor de toekomst?

Na de twee wereldreizen is Jan nog, bij wijze van ‘afbouwen’, 4 keer naar New Foundland gevaren. Maar hij beseft dat het fysiek toch allemaal wat lastiger wordt en een droom als een derde wereldreis heeft hij niet meer. Het schip staat dan ook te koop.

  • Hebben jullie nog tips voor andere zeilers?

Jan wordt regelmatig aangesproken over zijn soloreizen, die vaak als avontuurlijk worden beschouwd. Maar je kunt het avontuur ook zoeken in reizen dichtbij!